Sé konm ki diré in maladi lé trèt, ou na okin sign, i aparèt po di ké ou lé atin.
E kan lo bann sign i komans a aparètr séké lé déza tro tar. Paz la lé la po
donn azot détrwa zinformasyon si so maladi. Sanm maladi la ou lé oblizé manz ékilibré,
bès ou sinonsa arèt konplètman out konsomasyon lakol arèt sanm bann koka,limonad,
gato (anfin inn tite fantézi de tanzantan lé pa défandi, é sé la ké nou wa
linportans lo fraz konsomé avèk modérasyon).
Isi Larénion na in takon zafèr la zwé an favèr so maladi, an 20/30 an nout
manyèr viv la sanzé, manyèr manzé, bwar. La sosyété konsomasyon ousa nou viv
dedan la favoriz lo dévlopman la maladi, pa solman pou lo diabèt mé dot maladi
i atinn nout lorganism.
Ek so lo sosyété konsomasyon, nou la rod lo solisyon lo pli fasil po nou é nout
bann marmay, é sa i fé ké nou fé ansort ké lo maladi i avans oliyé de bésé.
Dann tan lontan nou té manz pa bonpé mé lo manzé té sin, la vi té pli difisil
ké zordi. Sosiyété la i pous po konsomé pa sèr é de mové kalité, lé vré i fo
avansé é pa rotourn an aryèr.
Anfinnkont nou fouy nout tonm èk sat nou yinm dann linkonsyans. Mwin mi di
ké i sak nou manz lé pa vréman bon po lo kor, é i nou giny pa fé otreman bin
fo sanz la kantité an kalité artourn inpé si bann prodwi péi. Marmay koméla
la fine pèrd la manyèr manz de fason sin é san èksé, zot wa profèr manz in
poul dolo ké in poul péi, lo grin, la mori, brèd touala i manz pa, parkont
frit, anbèrgèr, zafèr lé gra sanm 100% matiyèr gras, i dans dedan ébila
i deviyn gra é i rod po fé rézim san gran siksé, zot i san azot mal dann zot
po.
Dann la sosyété fasilité ousa noulé po bann zinn i lèv i sar dir de fé sanz
azot zot manyèr manzé bwar, por ké bann paran koméla, pétèt par mank moyin
lo bann marmay i manz pa ékilibré, sak i fé ké Larénion nou lé inn dé départman
fransé lo pli tousé. Bann statistik i di 14% anviron mé dann la réalité i dwa
awar lo doubl ousinona plis, parsk bonpé i fé pa dépist azot, na inpé lé pa
trop o kouran la maladi é sat zot i risk, nana la pèr fé dépist azot.
Lo diabèt sé in maladi mi diré i pous aou manz ékilibré, mèt aou dann in not
kontèks la vi. La maladi li minm ou wa pa li arivé li manz out bann zorgan
tidouman pandan dezané li fé son somin é kank ou apèrswa ali ou lé déza kwi.
Po komansé na 3 tip diabèt:
Tip 1: la ousa ou lé oblizé prann linsiline
na pwin dot solisyon. ( la pwin laz ti konm gran si ou na ali ou lé obizé swiv
in trètman).
Tip 2: la ou prann kasé sanm in
bon rézim ékilibré lé po lo myé ( vèr laz 35/40 an ou na plis de san
trap ali, é sirtou si dann out famy na inn na so maladi.
Tip 3: zèstasyonèl (madam an
wadfamy(ansint)) ou, lo moune la ginyé par rapor in trètman par médikaman.
Dann lo promyé ka i disparèt an zénéral apré la grosès. Lo dézyème
ou lé oblizé de trèt aou a vi.
Dann tou lé ka kan ou na lo diabèt sé a vi an zénéral ou dwa prann médikaman.
Maladi la i tous kaziman tout out bann zorgan sirtou lo zyé, lo kèr, lo rin,
la zanm.
Lo zyé : po sa li rann aou avèg. Lo kèr : ou pé fé in kriz kardiak par rapor in mové lékilibr,
awar bonpé mové kolèstérol sa i bous out bann zartèr. Lo rin : in nafèr lé inportan dann la vi kank li mars pi oulé oblizé fé dializ
détrwa fwa par sominn i rann aou ikapasitan po bonpé nafèr. Lo pyé : in not zafèr lo diabèt i atak, avèk in inn ti blésir
i géri pa lé oblizé koup aou in dwa par èkzanp,ou in blésir pli inportan,
i riskab koup aou la zanm, é défwa é lé dé zanm i pas.
